واکنش صریح کمال تبریزی به حوزه هنری

به گزارش ایسنا،نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» شب گذشته 5 مرداد ماه با حضور کمال تبریزی کارگردان، مهدی کریمی تهیه کننده، آشا محرابی بازیگر و محمدرضا سکوت مدیر فیلمبرداری، محمدرضا مقدسیان منتقد جلسه در فرهنگسرای فردوس برگزار شد.

کمال تبریزی در ابتدای این جلسه درباره توقیف چند ساله این فیلم و ممیزیهای اعمال شده در «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» گفت: ما این فیلم را با شوق و علاقه خاصی شروع کردیم، در زمان ساخت نیز همه ما فکر می‌کردیم که داریم حرف درستی بیان می‌کنیم، به همین دلیل در ذهنمان این بود که همه از آن استقبال می‌کنند.اما متاسفانه شرایطی پیش آمد که اکثر نهادهای خارج از وزارت ارشاد تلاش می‌کنند که این فیلم مهجور بماند، میزان تبلیغات و تعداد سالن‌ها هم بسیار کم است.

وی افزود: در کنار این موضوع بحث تحریم حوزه هنری مطرح است. بخصوص در سینماهایی که این ارگان در شهرستانها دارد، به همین دلیل شرایط برابر با دیگر فیلم‌های روی پرده نداریم، این بی‌مهری احتمالا به فضای فیلم و خود من برمی‌گردد که البته یک روش غلط و نادرست است. این اتفاق برای فیلم‌های دیگری هم رخ داده است و آن را یک عملکرد غیر قانونی و خودسرانه می‌دانند، چرا که یک سری از سینماهای کشور را در اختیار دارد و به خود اجازه می‌دهد فراتر از قانون عمل کند. به نظر می‌رسد بعد از گرفتن پروانه نمایش مرحله دیگری وجود دارد که دوستان باید فیلم‌ها را تازه بررسی کنند، در اصل ما باید از دو کانال از ممیزی عبور کنیم.

تبریزی تاکید کرد: امیدوارم به تدریج با کمک دست‌اندرکاران سینما، این دوستان حوزه هنری را متوجه کنیم که این راه اشتباه است. آنها با این کار فکر می‌کنند که می‌توانند فرهنگ را اصلاح کنند و نمی‌دانند نتیجه آن معکوس است. اتفاقا این روش بیشتر فیلمسازان را ترغیب می‌کند که مسیر خود را ادامه دهند تا روزی برسد که ما حوزه هنری تحریم کنیم. روزی آنقدر سینما در این کشور ساخته می‌شود که ما عنوان کنیم دیگر فیلم‌هایمان را اکران می‌کنیم به شرط اینکه در سینماهای حوزه هنری روی پرده نرود.

محمدرضا مقدسیان منتقد جلسه در ادامه این نشست با اشاره به فعالیت‌های مهدی کریمی تهیه کننده «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» گفت: بخشی از سینمای بعد از انقلاب مدیون مهدی کریمی است، چرا که در کارنامه او فیلم‌هایی همچون «آژانس شیشه ای» و «رنگ خدا» دیده می‌شود.

کریمی در ادامه با بیان اینکه "من تهیه‌کنندگی در سینمای ایران را با «مهر مادری» آقای تبریزی شروع کردم" درباره این همکاری توضیح داد:«از رئیس جمهور پاداش نگیرید» فکر می‌کنم در حال حاضر متوجه آسیبی است که دقیقا در فیلم هم به آن نقد دارد. بحث فرهنگ از ابتدای انقلاب علیرغم شعارهای فرهنگی و انقلاب فرهنگی مثل یک بچه یتیم است که هر سال هم قیم‌های جدیدی پیدا می‌کند. جای تاسف دارد که بعد از این سالها حوزه هنری به عنوان نهادی که برای حمایت از فرهنگ شکل گرفته،یکی از موانع جدی برای عرصه فیلم شده است اما خوشحالم که مردم در این شرایط باز هم از فیلم استقبال می‌کنند.

او در عین حال گفت:اما حس می‌کنم که با این استقبال مردم و حمایت آنها زحمت بیش از 10 ساله ما برای این فیلم به بار نشسته است. ما مقاومت می‌کنیم که از آن نگاههای جانبدارانه عبور کنیم، اقبال عمومی که همیشه از آثار تبریزی صورت گرفته ما را مصمم کرده است که به این نتیجه برسیم که در فیلم بعدی این موضوع را اعلام کنیم که در سینماهای حوزه اثر خود را نمایش نمی‌دهیم.

در ادامه آشا محرابی بازیگر فیلم درباره همکاری خود با تبریزی گفت:تجربه لذت بخشی بود. اما متاسفم که امروز مرحوم آقالو میان ما نیست. من البته موفق شدم در این فیلم در قالب سه تیپ متفاوت حضور پیدا کنم، برای خودم غریبه بود. چون برای اولین‌بار بود می‌دیدم. خصوصا بعد از این همه سال، من قبلا در تئاتر چنین تجربه‌ای را داشتم. تیپ همیشه با کاراکتر در جنس بازی متفاوت است. امیدوارم نتیجه هم قابل قبول باشد.

محمدرضا سکوت در ادامه بیان کرد:من قبل از «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» در سریال «شهریار» با وی همکاری داشتم. این فیلم برای من پر از خاطره و فراز و نشیب است، سر فیلمبرداری ما مدام در حال گریز از دست نیروهای پلیس عربستان بودیم اما قرار گرفتن در این گروه با همراهی کریمی و تبریزی باعث شد که بتوانیم این کار را به سرانجام برسانیم، خوشحالم فیلم را بالاخره بعد از چندین سال دیدم.

تبریزی در پاسخ به این سوال که چرا با این حجم ممیزی فیلم را اکران کرده است، گفت: مقوله فیلم به عنوان هنر خیلی متفاوت از دیگر هنرها است، مثل نقاشی که تابلویی را طراحی می‌کند و اگر اجازه نمایش آن را ندهند با هزینه‌ای که کرده است، می‌تواند آن را برای همیشه در منزل خود نگه دارد ولی سینما جز گران‌ترین هنرها است چون در آن باید سرمایه‌گذاری صورت بگیرد و بخشی از آن برگشت سرمایه است به همین دلیل بعد از این هفت سال، فکر کردیم که باید حتما با مسئولین وزارت ارشاد تعامل کنیم تا مجوز فیلم را صادر کنند.

وی افزود: البته آن نسخه‌ای که شما می‌بینید، شخصیت‌ها و دیالوگ‌هایی را کم دارد، به همین دلیل در آن ابهاماتی وجود دارد و برخی از مفاهیم در آن دیده می‌شود. اما روح کلی فیلم درباره شخصیت اصلی کاملا در آن دیده می‌شود. اینکه از چه موقعیتی به کجا می‌رسد و چقدر این سفر باعث می‌شود از موقعیت ممتاز اجتماعی خود پایین‌تر بیاید، این کاری است که این سفر با آدم‌ها می‌کند، جان اصلی فیلم هم همین است. اینکه باید آدمها در این مراسم یکرنگ شوند. این بخش فیلم حفظ شده است و همین موضوع هم اهمیت ویژه‌ای دارد، آن بخشهای حذف شده این موضوع را دچار خدشه می‌کند اما آن را از بین نمی‌برد، امیدواریم در نسخه نمایش خانگی بخش‌های حذف شده را هم نمایش دهیم.

تبریزی درباره‌ی نگاه مخالفین به این فیلم و کسانی که با تحریم «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» از طرف حوزه هنری موافق هستند، تاکید کرد: ما باید سعی کنیم افکار یکدیگر را در حالی که نقد می‌کنیم، تحمل کنیم. با تحمل است که می‌توانیم در کنار هم به آراء و عقاید هم فکر کنیم و بی‌احترامی نکنیم. هرگز نباید این نگاه را نداشته باشیم که ما برای فهمیدن خیلی چیزها مرکز جهان هستیم.

وی افزود:برای کسانی که می‌گویند، فیلم من با برخی ارزش‌ها و مسائل شوخی می‌کند، یک مثالی می‌زنم آقای تنابنده دوست صمیمی من است و حتی با او کار کردم. وی فیلمی با عنوان «گینس» ساخته است و من هم فیلم را ندیده‌ام. در هر حال فکر می‌کنم آقای تنابنده احترام خود را دارد و درباره فیلمش باید نقد و بررسی شود، من هم می‌توانم به آن فیلم نقد داشته باشم.

وی در عین حال مطرح کرد: اما فیلم خودم را با «گینس» مقایسه می‌کنم، فیلمی که کاملا از طرف حوزه هنری حمایت می‌شود و من از این موضوع خوشحال هستم. چون فکر می‌کنم وظیفه حوزه حمایت از همه فیلم‌ها است اما کسانی که فیلم را ندیدند بهتر است به دیدن «گینس» بروند و بعد درباره کار حوزه هنری قضاوت کنید. آن زمان متوجه می‌شوید که این مجموعه چقدر بی‌انصافی می‌کند، امیدوارم روزی در جامعه فرا برسد که تندروی‌ها کنار برود و با هم تعامل درست داشته باشیم. باید اجازه دهیم همه افکار و عقاید مطرح شود و بعد ممکن است ما برخی از آنها را دوست داشته باشیم و یا برعکس.

در ادامه کریمی تاکید کرد: در زمان «آژانس شیشه ای» هم ما پای فیلمی ایستادیم که هیچ کس حاضر نشد از آن حمایت کند. حوزه هنری، بنیاد روایت فتح و برخی ارگانها از فیلم حمایت نکردند، با وجود اینکه «آژانس شیشه‌ای» در جشنواره مورد استقبال قرار گرفت، اما توقیف شد، به آمار فعلی نگاه نکنید. ما همیشه در مقابل افراد دیگری که فکر می‌کنند از ما بهتر می‌فهمند مواخذه می‌شویم، ما باید در هدف تعریف سفر حج، مظاهر ریاکاری را نشان می ‌ادیم. شخصیت اباذر که در فیلم درویش مسلک است در اصل مدام تظاهر می‌کند، البته در نسخه فیلم بخشی از این شخصیت سانسور شده است، تک تک این بخشها بی‌دلیل کنار هم قرار نگرفته‌اند.

آشا محرابی بازیگر فیلم«از رئیس جمهور پاداش نگیرید» در پاسخ به سوال منتقد جلسه درباره حضورش درسه تیپ متفاوت در این فیلم عنوان کرد:من از ابتدا قرار بود فقط نقش همسر اول شخصیت اصلی فیلم را بازی کنم که لهجه آذری داشت اما چون پیش از این در تئاتر هم تجریه اینچنینی داشتم و آقای رحمانیان هم دیده بودند به آقای تبریزی پیشنهاد دادند، درباره شخصیت دیگر هم باید بگویم من مادربزرگی داشتم که اهل رشت بود. به همین دلیل این تیپ را از او یاد گرفته بودم. با نظر طراح گریم و اتودی که زدیم به این نتیجه رسیدیم که هر سه نقش را بازی کنم. از طرفی هم اصرار به این موضوع بود که چرا با وجود اینکه این سه زن شبیه هم هستند اما شخصیت مرد داستان خیانت می‌کند.

محمدرضا سکوت هم درباره فیلمبرداری این فیلم در مسجد النبی و مسجد الحرام گفت:ما با لباس احرام دوربین را قایم می‌کردیم و فیلمبرداری را انجام می‌دادیم. بخش‌هایی در مسجد النبی و مسجد الحرام کاملا مخفیانه فیلمبرداری شده است. دوستان من را با ولیچر حمل می‌کردند و من فیلمبرداری می کردم. البته این فیلم قبل از انقلاب دیجیتال بود و ما به صورت 35 فیلمبرداری می‌کردیم و کار بسیار سختی بود. ما اصلا از آرشیو برای این صحنه ها استفاده نکردیم. برخی صحنه ها را هم کروماکی گرفتیم.

در ادامه كمال تبریزی در پاسخ به سوال منتقد جلسه درباره ادامه مسیر فیلمسازی خود گفت:من قطعا راه خودم را ادامه می‌دهم. ما در سینما افکارمان را با مردم در میان می‌گذاریم و باید آئینه درستی باشیم. متاسفانه به جای اینکه در مسیری که باید فراهم و آزاد باشد تا خلاقیت به اوج خود برسد، مسیر برعکس طی می‌شود. در دوره‌ای با فضایی که در اختیار داشتیم و ارتباطی که بین فیلمساز و مسئولین بود سینما شکوفا شد. اما در سالهای اخیر دقیقا برعکس این اتفاق افتاد ما کم کم منزوی شدیم و سینما هم مخاطبش را از دست داد.

وی تصریح کرد: عده‌ای نمی‌خواهند این سینما رشد کند، در حالی که به گفته مسئولیی سینما مهمترین سفیر فرهنگی کشور بوده و هست. وقتی فضای رقابت سالم به وجود آید سینما هم جان می‌گیرد و مردم هم از آن استقبال می‌کنند، اگر حالا استقبال کم است به خاطر محدودیت‌ها است. وقتی محدودیت زیاد می‌شود فیلمساز هم به سمت بی‌تفاوتی می‌رود و از مسائل جامعه دوری می‌کند. بحثی که درباره سیاه نمایی می‌شود ناعادلانه است در حالی که فیلمساز آئینه جامعه است. مجموعه فیلم‌های هر دوره نشان دهنده موقعیت همان جامعه است، امیدوارم همه تلاش کنیم که فضا بازتر شود تا به نتیجه بهتری برسیم.